De Nederlandse arbeidsmarkt verandert in hoog tempo door technologie, digitalisering en de overgang naar een kenniseconomie. Uit arbeidsmarktonderzoek van Centerdata, uitgevoerd in opdracht van het Convenant Werkperspectief, blijkt dat werkgevers in vacatures steeds meer en andere vaardigheden vragen dan tien jaar geleden. Hieronder zijn een aantal voorbeelden uitgewerkt. Lees voor alle resultaten het volledige onderzoeksrapport.
Meer vaardigheden per vacature
In 2012 vroegen werkgevers gemiddeld 357 vaardigheden per 100 vacatures. In 2021 was dat aantal gestegen naar 403. Vooral algemene vaardigheden als samenwerken, plannen, actief leren, zelfstandig werken en creativiteit worden vaker gevraagd. Daarentegen neemt de vraag naar eigenschappen als resultaatgerichtheid en flexibiliteit juist af. De stijging van het aantal gevraagde vaardigheden is zichtbaar in de meeste sectoren van de convenantpartners, maar de grootste groei werd gemeten bij gemeenten, de schoonmaakbranche, de luchtvaart en de ICT-sector, met meer dan 30% toename.
De vraag naar leervermogen is gestegen
Opvallend is de forse toename van de vraag naar leervermogen; de competentie om nieuwe skills te leren. Deze steeg van gemiddeld 5 keer per 100 vacatures in 2012 naar 12 keer in 2021. Hoewel dit aantal relatief laag blijft, is de procentuele groei groot. In de meubelbranche was de stijging het sterkst, van 4 naar 25 keer per 100 vacatures. Leervermogen wordt gezien als essentieel voor een arbeidsmarkt waarin voortdurende ontwikkeling, “een leven lang leren”, noodzakelijk is.
Kansen voor zij-instroom
Van de ruim 4000 onderzochte beroepen worden er meer dan 1000 als toekomstig tekortberoep aangemerkt. Voor 85% daarvan zijn er haalbare en wenselijke startberoepen gevonden voor zij-instroom, gebaseerd op overlap in taken, kennis, vaardigheden en opleiding. Zo zijn er voor het beroep scheikundig laborant 32 mogelijke instroomberoepen, zoals productcontroleur. Voor planners zijn er zelfs 225 instroomopties, waaronder receptionisten en commercieel medewerkers. Sommige beroepen, zoals artsen, softwareontwikkelaars en productieleiders, kennen geen haalbare instroomroute door hun zeer specifieke of wettelijke vereisten.
Slimme ketens tegen tekorten
Het onderzoek beschrijft ook overstapketens die indirect tekorten helpen verminderen. Een voorbeeld is de keten van schoonmaker naar receptionist, receptionist naar directiesecretaresse, en directiesecretaresse naar softwareontwikkelaar. Door dergelijke ketens gelijktijdig te laten plaatsvinden, komen op alle niveaus functies vrij.
Skills gap in kaart
Voor bijna elke beroepsoverstap is een zogenoemde skills gap-analyse gemaakt: welke kennis en vaardigheden ontbreken nog en waar is bij- of omscholing nodig. Deze inzichten bieden sectoren en werkgevers handvatten voor maatwerkopleidingen en loopbaanadvies, met als doel personeelstekorten terug te dringen.