Sinds september 2022 worden beslisnota’s actief openbaar gemaakt bij alle Kamerstukken. Deze nota’s worden opgesteld door ambtenaren en laten zien welke opties, adviezen en afwegingen voorafgaan aan politieke besluiten. Het doel: meer transparantie en betere informatievoorziening richting het parlement. Maar werkt dat in de praktijk ook zo?
In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties onderzocht Centerdata dit vraagstuk. Het onderzoek bestond uit een online vragenlijst onder rijksambtenaren en (ondersteuners van) Kamerleden, interviews met rijksambtenaren, Kamerleden, oud-bewindspersonen en journalisten, en daarnaast een dialoogtafel met beleidsmedewerkers van verschillende ministeries. Zo brachten we de effecten van en verbeterpunten rondom de actieve openbaarmaking van beslisnota’s in kaart.
Beslisnota’s leveren meerwaarde voor de Kamer
Ruim driekwart van de (ondersteuners van) parlementsleden en rijksambtenaren vindt beslisnota’s bruikbaar. Daarnaast ervaart bijna driekwart van de (ondersteuners van) parlementsleden verbetering van de informatievoorziening. Beslisnota’s helpen bij de voorbereiding van debatten omdat ze meer inzicht geven dan een Kamerbrief alleen: niet alleen het eindbesluit wordt zichtbaar, maar ook de discussie en de gemaakte afwegingen.
Extra openheid heeft ook nadelen
De actieve openbaarmaking van beslisnota’s kent ook nadelen. Zo hebben (ondersteuners van) parlementsleden het idee dat gevoelige informatie soms wordt weggelaten en buiten de nota’s om wordt gedeeld. Daarnaast geeft driekwart van de rijksambtenaren aan hun adviezen voorzichtiger te formuleren vanwege de openbaarmaking. Ze letten meer op hun taalgebruik en vermijden formuleringen die uit context gehaald kunnen worden.
Hoe kan het beter?
De informatievoorziening rondom de actieve openbaarmaking van beslisnota’s kan volgens de deelnemers van het onderzoek verbeterd worden met een vast format voor alle nota’s. Daarbij is het belangrijk dat ze niet alleen inzicht bieden in de opties en afwegingen, maar ook in het besluitvormingsproces. Daarnaast helpt het wanneer er meer consistentie komt tussen ministeries, zowel in de uitgebreidheid van de nota’s als in de manier waarop bewindspersonen reageren op de inhoud.
Lees meer in de kamerbrief.