Digitalisering is een groot en complex thema en wordt steeds belangrijker. Ook de gemeente Tilburg erkent het belang van digitale vaardigheden en wil voorkomen dat inwoners die minder digitaal vaardig zijn niet goed mee kunnen komen. Daarom heeft de gemeente digitalisering als een van de belangrijke thema’s op de beleidsagenda gezet. Onderdeel hiervan is het in kaart brengen van de digitale vaardigheden van Tilburgers.
Onderzoek naar digitale vaardigheden
Centerdata voerde in 2023 in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) een landelijk onderzoek uit naar digitale vaardigheden. Op verzoek van de gemeente Tilburg onderzoekt Centerdata nu in hoeverre Tilburgers vergelijkbaar zijn met de gemiddelde Nederlander en welke aandachtspunten er zijn voor lokaal beleid.
Het onderzoek bestaat uit twee delen. In het eerste deel staan de verschillende soorten digitale vaardigheden centraal. In het tweede deel liep Centerdata mee bij informatiepunten digitale overheid (IDO’s) en digicafés om praktijkervaringen te verzamelen.
Herkennen van nepwebwinkels en phishing is lastig
Tilburgers denken vaak dat ze nepwebwinkels goed kunnen herkennen, maar in de praktijk controleren ze websites onvoldoende. Vooral vrouwen hebben hier meer moeite mee. Ook het onderscheiden van phishingberichten blijkt lastig: mannen herkennen deze minder goed dan vrouwen. Leeftijd en opleidingsniveau spelen hierbij geen rol; dit probleem komt voor bij alle groepen. Opvallend is dat Tilburgers vaker bang zijn voor fraude met persoonlijke gegevens dan de gemiddelde Nederlander.
Andere kritische digitale vaardigheden
Als we kijken naar andere kritische digitale vaardigheden, zoals het uitvoeren van een zoekopdracht of het herkennen van nepnieuws, blijkt dat 1 op de 3 Tilburgers het lastig vindt om een zoekopdracht uit te voeren. Zij vinden het bijvoorbeeld lastig om een zoekmachine te openen of de juiste zoektermen te bepalen. Het herkennen van nepnieuws gaat over het algemeen goed, en Tilburgers scoren hierin beter dan het landelijke gemiddelde. Toch vertrouwt één op de vijf blind op online nieuws en controleert één op de vier een bericht niet bij twijfel. Verder weet men meestal goed welke informatie men niet zomaar online mag delen zonder dit te vragen.
Bijscholing
Veel Tilburgers willen meer leren over online privacybescherming en het herkennen van online fraude. Ook praktische vaardigheden, zoals foto’s of video’s bewerken, programmeren of websites maken, worden genoemd. Jongeren tonen hierbij meer interesse in programmeertalen. De meeste mensen leren het liefst via online handleidingen, YouTube-video’s of met hulp van vrienden of familie.
Digitale hulp in Tilburg
De digicafés en IDO’s worden vooral bezocht door ouderen en soms door migranten. Bezoekers hebben uiteenlopende vragen: van hulp bij apparaten tot DigiD, e-mails, belastingaangifte of online bankieren. De opkomst is wisselend: er zijn vaste bezoekers, maar ook mensen die toevallig binnenlopen. De drempel om hulp te vragen blijkt nog hoog, mede door schaamte of angst om iets fout te doen. Jongeren worden bovendien nog nauwelijks bereikt, terwijl ook zij tegen digitale problemen aanlopen.
Aandachtspunten voor de gemeente
Het onderzoek laat zien dat extra aandacht nodig is voor het herkennen van phishing en nepwebwinkels. Veel mensen overschatten hun eigen vaardigheden, terwijl de risico’s toenemen. Bewustwording en trainingen, bijvoorbeeld in bibliotheken, kunnen hieraan bijdragen.
Daarnaast is het belangrijk om de bekendheid en toegankelijkheid van digicafés en IDO’s te vergroten. Dit kan via flyers in seniorenflats, huisartsenpraktijken, supermarkten of door samen te werken met thuiszorg en weekmarkten. Ook kan de gemeente bij buurtveranderingen, zoals betaald parkeren, informatie over digipunten meesturen. Tot slot blijft het belangrijk dat de gemeente naast digitale kanalen ook telefonisch en schriftelijk bereikbaar blijft.