Een nauwkeurige meting van lichamelijke activiteit is cruciaal om beter te begrijpen welke factoren de gezondheid beïnvloeden en om effectieve interventies te ontwikkelen. Traditioneel worden hiervoor vragenlijsten of dagboeken gebruikt, maar die blijken vaak onnauwkeurig door gebrekkige herinnering of sociale wenselijke antwoorden. Draagbare meetapparaten, zoals activity trackers, kunnen dit probleem verkleinen, maar zijn kostbaar en worden niet altijd consequent gebruikt.
Steeds meer ouderen beschikken tegenwoordig over een smartphone die automatisch stappen en bewegingen registreert via apps als Apple Health of Google Fit. Volgens de wet mogen gebruikers hun eigen data inzien en delen met derden, bijvoorbeeld voor wetenschappelijk onderzoek. Dit principe van datadonatie biedt nieuwe mogelijkheden: deelnemers bepalen zelf welke informatie ze willen delen en tegelijkertijd krijgen onderzoekers toegang tot gedetailleerde gezondheidsgegevens.
Eerste onderzoek naar datadonatie van beweegdata onder ouderen
In deze studie is voor het eerst de haalbaarheid van datadonatie van lichamelijke-activiteitsgegevens via smartphones onder oudere volwassenen onderzocht. Drie hoofdvragen stonden hierbij centraal:
- Hoe bereid en in staat zijn ouderen om hun beweegdata te doneren?
- Welke factoren spelen een rol in de verschillende fasen van deelname?
- Welke vormen van vertekening (bias) kunnen optreden door vrijwillige deelname?
Onderzoeksopzet
Voor het onderzoek werd gebruikgemaakt van het LISS panel. In 2024 vulden 2086 panelleden van 50 jaar en ouder een online vragenlijst in. Deelnemers met een iPhone of Android-smartphone werd gevraagd om hun automatisch verzamelde beweeggegevens te downloaden via Apple Health, Google Location History of Samsung Health, en deze te delen via het Port-platform.
Resultaten: één op de acht levert data aan
Van de 2086 respondenten beschikten 1889 personen (91%) over een geschikte smartphone. Daarvan gaf 29% (606 personen) aan bereid te zijn hun data te doneren. 17% (354 personen) startte daadwerkelijk met het donatieproces, en uiteindelijk leverde 12% (256 personen) succesvol een databestand aan.
Deelname bleek samen te hangen met factoren als geslacht, leeftijd, opleidingsniveau, inkomen, smartphonegebruik, opvattingen over privacy, vertrouwen en het type gezondheidsapp.
De belangrijkste redenen om niet deel te nemen waren verwachte technische problemen, zorgen over privacy en twijfel over het nut van deelname. Verder bleek dat deelnemers die hun data wel deelden gemiddeld een betere gezondheid, minder beperkingen in het dagelijks leven en meer lichamelijke activiteit rapporteerden dan de totale groep respondenten.
Conclusie en implicaties
De studie laat zien dat het technisch en praktisch haalbaar is om gegevens over lichamelijke activiteit via datadonatie te verzamelen onder oudere volwassenen, vooral bij iPhone-gebruikers jonger dan 70 jaar. Toch blijven er beperkingen: deelname hangt sterk samen met digitale vaardigheden en beschikbaarheid van geschikte smartphones, wat kan leiden tot vertekening in de resultaten.
De conclusie van dit onderzoek is dat datadonatie een waardevolle aanvulling kan zijn op traditionele meetmethoden, mits er aandacht is voor de selectieve deelname en technische drempels. Door het proces eenvoudiger te maken en duidelijk te communiceren over privacy en nut, kan de bereidheid om gegevens te delen toenemen en daarmee de betrouwbaarheid van toekomstig gezondheidsonderzoek verbeteren.