Hulpverleners zien problemen als armoede en huiselijk geweld vaak al aankomen. Toch kunnen ze in veel gevallen pas helpen als de problemen heel groot zijn. Met het programma Smart Start moet dat veranderen. Door data en bestaande kennis op een slimme manier te combineren, bedenkt Centerdata samen met andere organisaties manieren om problemen in gezinnen te voorkomen. Binnenkort starten drie nieuwe pilots, die ook weer kunnen bijdragen aan een betere toekomst voor kinderen.    

Te veel kinderen hebben een onveilige jeugd. En dat heeft niet alleen een enorme impact in die periode zelf, maar ook later in het leven. Kinderen die opgroeien met risicofactoren als geweld en verwaarlozing hebben minder kans op een goede toekomst. Voor velen van hen liggen een slechtere maatschappelijke en economische positie en een verhoogde kans op crimineel gedrag in het verschiet.

Inzetten op preventie met data science en design thinking

Een onveilige jeugd ontstaat niet van de ene op de andere dag. Vaak gaan problemen zelfs over van generatie op generatie. Reden genoeg om vroeg in te grijpen en in te zetten op preventie, vindt ook Patricia Prüfer van Centerdata. ‘Als je vanuit je eigen kennis en expertise op het gebied van data science kunt bijdragen aan betere kansen voor (kwetsbare) kinderen, aan het voorkomen van veel ellende en aan preventief handelen in plaats van achteraf problemen oplossen, dan geeft dat heel veel voldoening.’

Collectief inzetten op preventie is dan ook het doel van Smart Start, een programma opgezet in de regio Hart van Brabant door Sterk Huis, Tilburg University, gemeenten in de regio Hart van Brabant, Centerdata en andere organisaties. Binnen het programma voeren we pilots uit: steeds met een focus op nieuwe problemen, maar volgens een zelfde methode.

Eerst achterhalen we in welke wijken problemen te verwachten zijn. Daarvoor analyseren we data uit allerlei bronnen: van data van het CBS tot inzichten uit gesprekken met jongeren, ouders en professionals. Door data te combineren kunnen we het probleem echt doorgronden. Op basis van de data-analyses brengen we risico’s in kaart en identificeren we kansen. De analyse geeft daarmee richting aan een vraagstuk. Vervolgens gaan we breed in gesprek om de inzichten uit de data-analyses te duiden.

In de stap die daarop volgt gebruiken we Design Thinking. Bij deze methode werkt het projectteam op innovatieve manieren samen om stap voor stap tot de beste oplossing te komen. Die oplossing wordt geïmplementeerd. We houden de effecten ervan op kinderen, gezinnen en de maatschappij goed in de gaten, door bijvoorbeeld over meerdere jaren te meten hoeveel kinderen vroegtijdig van school gaan, hoeveel criminaliteit er is en hoeveel gezinnen te maken krijgen met hoge schulden.

Wat kan Smart Start opleveren?

De beschreven stappen klinken mogelijk nog wat abstract, maar de pilots zelf zijn verre van abstract. Zo voerden we in een eerdere pilot een data-analyse uit om verschillende kenmerken van gezinnen waarvan kinderen uit huis geplaatst zijn in kaart te brengen. De analyse liet zien dat dit risico het grootst was bij kinderen van jonge, alleenstaande moeders zonder werk, wonend in een huurwoning met huurtoeslag. Uit gesprekken bleek vervolgens dat de hulp die deze moeders geboden werd niet passend was en moeders deze vaak niet konden of wilden accepteren.

De oplossing bleek verrassend eenvoudig: (aanstaande) moeders krijgen tijdens hun zwangerschap en daarna een aanbod voor laagdrempelige ondersteuning door iemand die hen kan helpen bij allerlei vragen. Zij krijgen een welkomstpakket en een voucher voor een gratis doe-gesprek gericht op de nieuwe levensfase waar zij nu in zitten.

De resultaten van de evaluatie zijn nog niet binnen, maar er lijkt wel relatief snel een vertrouwensband te ontstaan tussen de aanstaande moeders en de vaste gezichten vanuit het wijkteam en jeugdgezondheidszorg. Ook worden zorgmijdende aanstaande ouders nu makkelijker bereikt.

Drie nieuwe pilots

Binnenkort starten drie nieuwe pilots van Smart Start. Zo gaan we voor de GGD Hart van Brabant op zoek naar een manier om te voorkomen dat kinderen in hun eerste duizend dagen opgroeien in ontwikkelarmoede. Met een symposium en een hackathon werd in september al het startsein voor deze pilot gegeven. De reacties daarop waren positief. Zo zegt een deelnemer blij te zijn dat er steeds meer bewustwording komt over de slechte start van sommige kinderen in achterstandswijken en de rol die preventie kan spelen. ‘Het is duidelijk dat hoe meer je bezuinigt op preventie, hoe groter het probleem wordt.’

Voor de gemeente Tilburg brengen we in kaart hoe de Tilburgse jongerenpopulatie eruitziet om zo beter zicht te krijgen op de kwetsbare jongeren. Door vroegtijdig in te zetten op het weerbaar maken van deze Tilburgse jongeren willen we voorkomen dat zij afglijden naar de criminaliteit.

Tot slot voeren we voor het Bestuurlijk Platform Huiselijk Geweld en Kindermishandeling een data-analyse uit voor de regio Hart van Brabant die van waarde is voor preventie van huiselijk geweld, kindermishandeling en ouderenmishandeling. De partners beschikken samen over veel data: wanneer deze samen geanalyseerd en geduid worden krijgen we meer inzicht in factoren die een rol spelen bij huiselijk geweld en mishandeling. Zo hopen we een aanpak te ontwikkelen die dit (deels) kan voorkomen.

Inspiratiesessie op 28 maart

Mocht je nieuwsgierig zijn naar Smart Start, zet dan dinsdag 28 maart alvast in je agenda. Van 15.30 tot 18:00 uur vindt er dan een inspiratiesessie plaats in Cultureel Centrum de Boodschap in Rijen.

Dilek Odabasi, wethouder in Waalwijk, en Lian Smits, bestuurder bij Sterk Huis, vertellen over het Smart-Start-denken, de pilots en de effecten. Marion van den Heuvel (TiU) deelt inzichten over de effecten van stress tijdens de zwangerschap en Pieter Tops (TiU) en Patricia Prüfer (Centerdata) nemen je mee in de wereld van data science om te laten zien hoe data kunnen bijdragen aan de bestrijding van criminaliteit. Daarnaast zijn er deelsessies rondom verschillende thema’s, waarin je leert hoe Smart Start in de praktijk werkt.

Aanmelden kan hier.