Naast tekorten aan leraren in het primair onderwijs zijn er ook tekorten aan schoolleiding. Ongeveer 10-15% van de basisscholen heeft daarmee te maken. Dat blijkt uit onze metingen van personeelstekorten in het primair onderwijs in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Voor deze metingen zijn voor verschillende peildata in 2021 en 2022 gegevens verzameld. Deze gegevens zijn nader geanalyseerd en onlangs is het rapport hierover verschenen.
Bij Centerdata houden we de tekorten in het primair onderwijs nauwkeurig in de gaten. Zo verscheen eerder al het rapport over de personeelstekorten met peildatum 1 oktober 2022. Bij de metingen van deze tekorten verzamelen we ook gegevens over de tekorten aan schoolleiding. Gegevens over deze tekorten zijn verzameld voor twee peildata: 1 oktober 2021 en 1 oktober 2022. Binnen de G5 (Almere, Amsterdam, ’s-Gravenhage, Rotterdam en Utrecht) zijn de tekorten aan schoolleiding daarnaast ook voor peildatum 1 februari 2021 verzameld.
Tekort of geen tekort, dat hebben we gevraagd
Gemiddeld is er voor peildatum 1 oktober 2022 sprake van een tekort aan schoolleiding van ongeveer 13,5% van de werkgelegenheid voor schoolleiding buiten de G5. Binnen de G5 lopen de tekorten behoorlijk uiteen van 9% in Rotterdam tot 19% in Amsterdam.
Bij deze gemiddelde tekortpercentages is echter een belangrijke kanttekening te plaatsen. Scholen hebben meestal maar beperkt schoolleiding nodig. Een tekort aan één schoolleider leidt daarom al snel tot een groot procentueel tekort. Zo komen op schoolniveau ook tekorten aan schoolleiding voor van 100%. Aan de andere kant geeft bijna 90% van de scholen buiten de G5 en bijna 85% van de scholen binnen de G5 aan geen tekort aan schoolleiding te ervaren.
Meerderheid van de tekorten aan schoolleiding is verborgen
De tekorten die wel worden ervaren op peildatum 1 oktober 2022 bestaan binnen de G5 voor 30-50% uit openstaande vacatures en voor 50-70% uit verborgen tekorten. In de rest van Nederland bestaan de tekorten voor ongeveer 60% uit verborgen tekorten.
We spreken van een verborgen tekort als een positie momenteel niet naar wens van de school is ingevuld. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om de inzet van een schoolleider die van het schoolbestuur betrokken wordt, of de inzet van een zzp’er. Buiten de G5 wordt voor ongeveer 45% van de verborgen tekorten een beroep gedaan op ander personeel van de school en voor ongeveer 20% wordt een zzp’er ingezet. Andere bronnen worden veel minder ingezet.
Binnen de G5 is het beeld diverser. Zo wordt in Amsterdam voor een kwart van de verborgen tekorten personeel van buiten het schoolbestuur ingezet en voor een ander kwart een zzp’er. Over het algemeen worden verborgen tekorten wel in de meerderheid van de gevallen intern (met personeel binnen de school of het schoolbestuur) ingevuld.
Schoolweging en verloop over tijd
De tekorten aan leraren laten een duidelijk verband zien met schoolweging. De schoolweging is een maat voor de complexiteit van een school. Deze wordt berekend door het CBS op basis van achtergrondkenmerken van de leerlingen, die rekening houden met het risico op onderwijsachterstanden. Daarbij geldt dat hoe hoger de schoolweging, hoe complexer de leerlingenpopulatie.
Het verband tussen de schoolweging en de tekorten aan leraren is positief. Dat wil zeggen dat scholen met een complexere leerlingenpopulatie vaak een hoger lerarentekort hebben en vice versa. Bij schoolleiding is een vergelijkbare tendens zichtbaar, maar is deze iets minder duidelijk. Desondanks is wel helder dat een hogere schoolweging ook samenhangt met hogere tekorten aan schoolleiding.
Als we het verloop van de tekorten over de tijd bekijken, zien we dat de tekorten zich buiten de G5 tussen 1 oktober 2021 en 1 oktober 2022 wat naar het westen van het land hebben verplaatst. Binnen de G5 zien we opvallende verschillen. Zo zijn de tekorten aan schoolleiding in Almere, ’s-Gravenhage en Rotterdam tussen 1 februari 2021 en 1 oktober 2022 gedaald. In Utrecht zijn ze min of meer gelijk gebleven.
De tekorten waren in Amsterdam in februari en oktober 2021 de laagste van de G5, maar deze zijn tussen 1 oktober 2021 en 1 oktober 2022 juist zeer sterk gestegen. Daar zijn de tekorten nu de hoogste van de G5.
Meer lezen?
Meer informatie over de tekorten aan schoolleiding in het primair onderwijs is de vinden in het rapport.