De nieuwste tool die onderzoekers in het LISS panel kunnen inzetten is oTree. Dit open sourceplatform voor gedragsonderzoek en experimenten heeft als voordeel dat respondenten met elkaar in contact kunnen worden gebracht om te samenwerken. Projectleider Marije Oudejans van Centerdata: ‘Het is gratis door iedereen te gebruiken en gebaseerd op de programmeertaal Python. Die wordt door veel data scientists gebruikt. In het LISS panel werden al regelmatig spelexperimenten uitgevoerd, maar nog nooit werden respondenten realtime met elkaar gematcht. Door de inzet van oTree kun je mensen realtime met elkaar laten spelen. En uit dat spel informatie halen. Waar deze software bij Amazon Mechanical Turk online in een grote gebruikersgroep wordt ingezet, met weinig controlemogelijkheid, wordt het bij ons in een gecontroleerde setting gebruikt. Voordeel is dat je dan het LISS panel als lab hebt, en dus ook controle over de respondenten in de steekproef. Daarnaast zijn de data te koppelen met alle gegevens uit het LISS Data Archive.’
De projectleider legt op de Odissei Conference 3 november 2022 uit hoe het product voor onderzoekers werkt en wat de winst daarbij is. ‘Er spelen honderden mensen tegelijk mee. Die loggen allemaal in op hetzelfde tijdstip. Vervolgens maakt oTree dan groepen aan van drie spelers. Die gaan een interactief spel met elkaar spelen. Een ‘coalition game’. Niet zomaar, maar bijvoorbeeld omdat een opdrachtgever wil weten onder welke voorwaarden mensen gaan samenwerken. Dat is het doel. Stel, je hebt een bedrijf dat een lading van Amsterdam naar Parijs wil laten vervoeren. Wanneer ze een grote vrachtwagen huren, krijgen ze daarvoor een bonus. Het inzetten van de grote vrachtwagen vereist wel een minimum aan lading. Om dat minimum te behalen moet men samenwerken met één of twee andere bedrijven. Werkt men liever samen met één andere partij dan twee? Hoe wil men de bonus verdelen? Voor een verladersmarkt is dit heel bruikbare informatie’, aldus Oudejans.
Experiment
Waarop zij de spanning vervolgens verhoogt door aan te geven dat dit een echt uitgevoerd experiment is. ‘Een Tilburgs bedrijf heeft eerder een matchingssysteem gebouwd, een soort Tinder voor verladers. Daar konden opdrachtgevers op kenmerken zoeken naar andere vervoerders om te kijken of samenwerking bij het vervoeren van vrachten interessant kon zijn. Zoeken op kenmerken als dezelfde woonplaats en dergelijke was zo bijvoorbeeld mogelijk. Helaas, hoe mooi ook bedacht: hier werd te weinig gebruik van gemaakt. Dat leverde vervolgens de vraag op: wat is dan wel de prikkel, de motivatie om te gaan samenwerken?’
Motivatie
Ondernemersvereniging Evofenedex heeft zich verder over de vraag gebogen en is vervolgens de samenwerking aangegaan met de wetenschap. ‘Als onderzoeksinstituut is Centerdata erbij betrokken geraakt. Door met oTree op een andere manier naar een oplossing te kunnen zoeken, in een interactief spel, is gericht achterhaald wat de beste voorwaarden zijn voor samenwerking in de verladersmarkt. Die informatie is veel waard en de resultaten zijn ernaar. Evofenedex, dat wereldwijd bij vervoer is betrokken, is de financier van het project. De opgeleverde data kunnen zij gebruiken om de werkprocessen te verbeteren. Dat levert daarnaast als voordeel minder CO2-uitstoot, minder kosten en minder opslag op. Tegelijkertijd is deze software in het LISS panel ook een nieuw en waardevol aan te bieden product voor andere onderzoeken’, zo besluit projectleider Oudejans.