Het draagvlak voor 4 en 5 mei is nog altijd erg groot. Maar liefst 83 procent van de Nederlanders geeft aan de Nationale Herdenking belangrijk te vinden, terwijl Bevrijdingsdag door drie van de vier Nederlanders belangrijk wordt gevonden. Dat blijkt uit het Nationaal Vrijheidsonderzoek 2022, waarvoor Centerdata opnieuw de dataverzameling verzorgde.

Het Nationaal Comité 4 en 5 mei doet in het Nationaal Vrijheidsonderzoek jaarlijks onderzoek naar het draagvlak voor de Nationale Herdenking en Bevrijdingsdag onder de Nederlandse bevolking. Vergeleken met vorig jaar is het belang dat Nederlanders hechten aan de Nationale Herdenking gelijk gebleven. Mensen vinden Bevrijdingsdag iets minder belangrijk dan vorig jaar, maar met 75 procent die zegt deze dag (heel) belangrijk te vinden blijft het draagvlak groot.

Saamhorigheid

Nederlanders geven met name aan dat het belangrijk is om stil te staan bij de vrijheid en degenen die daarvoor hun leven hebben gegeven. Ook vinden ze dat deze twee dagen een gevoel van saamhorigheid oproepen en dat het belangrijk is om ons te realiseren dat zoiets als de Tweede Wereldoorlog niet meer zou mogen plaatsvinden.

Twee minuten stilte

Tijdens het onderzoek (dat plaatsvond in februari 2022) werd deelnemers ook gevraagd naar hun mening over de Nationale Herdenking in 2021. Deze werd afgelopen jaar opnieuw door veel mensen gevolgd via radio, tv of online. De twee minuten stilte om acht uur is volgens veel Nederlanders nog steeds met afstand het belangrijkste ritueel.

Verder was de toespraak van André van Duin in 2021 een succes: deze sprak in dezelfde mate aan als de hooggewaardeerde speech van de koning in 2020, op een vrijwel lege Dam.

Historische gebeurtenissen

Naast de vaste onderwerpen wordt in het Vrijheidsonderzoek telkens een specifiek thema onder de loep genomen. Dit jaar werd er extra aandacht besteed aan de kennis over historische gebeurtenissen en de beleving van vrijheid.

Zo werd respondenten uitgebreid gevraagd naar hun kijk op de Nederlandse geschiedenis en de emoties die ze daarbij voelen. Dankbaarheid, trots, respect en fascinatie zijn de meest voorkomende gevoelens wanneer men aan de Nederlandse geschiedenis denkt.

Hierbij zijn er wel aanzienlijke verschillen tussen mensen uit verschillende herkomstgroepen. Zo voelen mensen met een Indonesische achtergrond het vaakst schaamte bij de gedachte aan de Nederlandse geschiedenis. En mensen met een Antilliaanse of Surinaamse achtergrond ervaren hierbij, vaker dan mensen met een andere herkomst, boosheid.

Dekolonisatieoorlog en slavernijverleden

Op de vraag welke historische gebeurtenissen meer aandacht zouden moeten krijgen, vinden respondenten vooral dat er meer aandacht zou moeten zijn voor de oprichting van de Verenigde Naties (55%), de dekolonisatieoorlog in Nederlands-Indië (53%) en de Nederlandse rol in de slavernij (51%). Dit zou volgens de deelnemers het beste gedaan kunnen worden via het onderwijs en documentaires. Meer aandacht voor de Nederlandse rol in de slavernij wordt vooral door mensen met een Antilliaanse of Surinaamse achtergrond en door jongeren van 16 tot 24 jaar belangrijk gevonden.

Beleving van vrijheid

Als het gaat om de beleving van vrijheid in 2022, dan zien we dat onder meer de vrije partnerkeuze, de vrijheid van meningsuiting en onafhankelijke rechters worden gezien als erg belangrijk. Mensen uit verschillende herkomstgroepen hebben hierover gemiddeld genomen wel een andere mening. Zo vinden mensen met een Turkse of Marokkaanse achtergrond de vrijheid van godsdienst belangrijker dan andere herkomstgroepen.

Zorgen over oorlog

Als wordt gevraagd over welke onderwerpen die wereldwijd spelen mensen zich het meeste zorgen maken, komen klimaatverandering en oorlog hier het meest naar voren. Er bestaan wel forse verschillen tussen generaties. Zo maken jongeren zich meer zorgen over een economische crisis, terwijl ouderen zich meer zorgen maken over migratie.

Bij de groep die na de Russische inval in Oekraïne van eind februari heeft deelgenomen aan het onderzoek, komt oorlog naar voren als het thema waar Nederlanders zich het meeste zorgen over maken (64%).

Onderzoek in het LISS panel

Sinds 2001 meet het Nationaal Comité 4 en 5 mei elk jaar onder Nederlanders het draagvlak voor herdenken en vieren. Voor de jaarlijkse meting wordt sinds 2020 gebruik gemaakt van het representatieve LISS panel van Centerdata. Dit panel bestaat uit ongeveer 5.000 huishoudens, verspreid over heel Nederland. Voor dit onderzoek is daarvan een steekproef genomen en uiteindelijk hebben ruim 1.300 personen aan het onderzoek meegedaan.

Meer weten?