Een ruime meerderheid van de Nederlandse bevolking vindt de Dodenherdenking op 4 mei en Bevrijdingsdag op 5 mei belangrijk of heel belangrijk. Dat blijkt uit het jaarlijkse Nationaal Vrijheidsonderzoek 2020. Centerdata voerde dit jaar voor het eerst het onderzoek uit.

Sinds 2001 meet het Nationaal Comité 4 en 5 mei elk jaar onder Nederlanders het draagvlak voor herdenken en vieren.

‘De beleving kan door de jaren heen veranderen, bijvoorbeeld omdat de groep Nederlanders die geen eigen herinneringen meer heeft aan de Tweede Wereldoorlog steeds groter wordt’, vertelt Marije Oudejans, onderzoeker bij Centerdata en verantwoordelijk voor het Nationaal Vrijheidsonderzoek 2020.

Voor de jaarlijkse meting wordt vanaf 2020 gebruik gemaakt van het LISS panel van Centerdata. Dit panel bestaat uit ongeveer 5.000 huishoudens, verspreid over heel Nederland. Voor dit onderzoek is daarvan een steekproef genomen en uiteindelijk hebben ruim 1.700 personen aan het onderzoek meegedaan.

Vrijheid

Elk jaar komen dezelfde onderwerpen aan bod. Oudejans: ‘Daarnaast wordt er telkens een specifiek thema onder de loep genomen. In 2019 en 2020 is vrijheid het thema. Waar denken mensen aan bij het begrip vrijheid? We hebben onder andere vragen gesteld over financieel (on)afhankelijk zijn, gelijke behandeling en vrijheid van meningsuiting. Ook hebben we gekeken welke gebeurtenissen uit het verleden bepalend zijn geweest voor de ideeën die iemand heeft over wat vrijheid betekent.’

Dit jaar is de vragenlijst in maart voorgelegd aan de panelleden. De vragen over de Nationale Herdenking en Bevrijdingsdag gingen over 4 en 5 mei 2019. ‘Toevallig vond het onderzoek plaats in de maand waarin het alledaagse leven van veel Nederlanders ineens werd beïnvloed door de uitbraak van het coronavirus’, blikt Oudejans terug.

Is het zo dat mensen door de aanwezigheid van de coronacrisis anders naar vrijheid kijken? Volgens Oudejans is het te vroeg dat zo te stellen. ‘In een volgende meting kan hier verder op in worden gegaan.’

Hoe kijkt Nederland aan tegen 4 en 5 mei?

Enkele bevindingen uit het onderzoek op een rij:

  • Het gros van de Nederlandse bevolking (88%) vindt de Nationale Herdenking op 4 mei belangrijk of heel belangrijk. Twee groepen wijken wat af, maar ook daarbij vindt de meerderheid de herdenking belangrijk: driekwart van de jongeren en 70% van de mensen met een niet-westerse migratieachtergrond.
  • Het percentage dat vorig jaar op 4 mei om 20 uur ’s avonds twee minuten stilte heeft gehouden ligt op 89%.
  • Hoewel 4 en 5 mei voor veel mensen logischerwijs aan elkaar gelinkt zijn en beide dagen een breed draagvlak hebben, is de Dodenherdenking net iets belangrijker voor de meeste Nederlanders dan Bevrijdingsdag.
  • De Dodenherdenking werd in 2019 dan ook door een grotere groep gevolgd via televisie, radio of andere media dan Bevrijdingsdag. Het ontsteken van het vrijheidsvuur is het onderdeel van Bevrijdingsdag dat mensen het meest aanspreekt.
  • Maar liefst de helft van de Nederlanders vindt dat vrijheid tegenwoordig steeds minder vanzelfsprekend is. Een nog groter deel, namelijk 61%, denkt dat mensen kunnen gaan vergeten hoe belangrijk vrijheid is.

Meer weten?

Lees het gehele onderzoeksrapport op de website van het Nationaal Comité 4 en 5 mei.

De LISS panelleden krijgen de komende jaren voor een deel steeds dezelfde vragen over 4 en 5 mei, maar er komen ook wisselende thema’s aan bod.

Foto van Dodenherdenking 2019: Ben Houdijk