De recente inflatie heeft ervoor gezorgd dat Nederlanders minder vertrouwen hebben in de politiek en centrale banken. Dat geldt vooral voor mensen die het beperken van inflatie als de taak van deze instanties zien en voor mensen die moeite hebben de eindjes aan elkaar te knopen. Tot die conclusies komt De Nederlandsche Bank (DNB) op basis van langlopend onderzoek in de panels van Centerdata.

Het is de taak van centrale banken om het vertrouwen van mensen in hun koopkracht te beschermen, zo stelt de ECB. Door de sterke inflatie van het afgelopen jaar kwam dit vertrouwen, en daarmee ook het vertrouwen in de autoriteiten die daarvoor verantwoordelijk worden gehouden, onder druk te staan. In hoeverre het vertrouwen van Nederlanders in de politiek en centrale banken precies samenhangt met inflatie, is echter nog niet zo makkelijk vast te stellen. Daarvoor moet het vertrouwen over langere tijd gemeten worden.  

Onderzoek in het Centerpanel

Dat is dan ook één van de redenen dat we leden van het Centerpanel sinds 2008 elk jaar ondervragen over hun vertrouwen in de financiële sector. Dit doen we in het kader van de DNB Trust Survey, uitgevoerd in opdracht van DNB. In die vragenlijst stellen we panelleden ook vragen over hun vertrouwen in DNB en de politiek.

Projectleider Miquelle Marchand legt uit wat zo mooi is aan dergelijk langlopend onderzoek in een panel: “We kunnen ontwikkelingen over tijd volgen en koppelen aan de actualiteit. Dat levert neutralere data op dan wanneer je mensen bijvoorbeeld direct vraagt of ze denken dat inflatie hun vertrouwen heeft beïnvloed.”

Daarnaast werd afgelopen jaar een extra vragenlijst afgenomen, zodat onderzoekers konden bepalen hoe het vertrouwen zich over 2022 ontwikkelde. In deze extra vragenlijst werd panelleden ook gevraagd naar hun vertrouwen in de Europese Centrale Bank (ECB), hun percepties over inflatie en hun ideeën over wie er verantwoordelijk is voor het beperken van inflatie.

Vertrouwen daalt sinds 2020

Door de antwoorden op beide vragenlijsten naast elkaar te leggen, kon een goed beeld gevormd worden van de ontwikkeling van het vertrouwen over tijd. Dat er de afgelopen jaren sprake was van sterke inflatie, wisten we natuurlijk. Wat we nog niet eerder zo duidelijk gezien hadden, was echter de daarmee samenhangende daling van het vertrouwen in DNB en de nationale politiek sinds 2020. Dit is interessant, zeker aangezien de inflatie voor een groot deel te wijten is aan gebeurtenissen waar deze autoriteiten weinig invloed op hebben, zoals de coronapandemie en de oorlog in Oekraïne.

De inflatie is iets dat veel mensen direct in hun portemonnee merken: bij de kassa betalen ze voor dezelfde boodschappen ineens veel meer, terwijl ondertussen ook hun energierekening stijgt. De onderzoekers concludeerden dan ook dat vooral de mensen die hierdoor moeite hebben rond te komen beduidend minder vertrouwen kregen in de centrale banken en politiek. 

Wie is verantwoordelijk voor prijsstabiliteit?

Een andere opvallende bevinding gaat over verantwoordelijkheid. Zorgen voor prijsstabiliteit door de inflatie te beperken is namelijk vooral de taak van DNB. Toch ziet verrassend genoeg bijna driekwart van de mensen dit anders: zij leggen de verantwoordelijkheid in de eerste instantie neer bij de politiek. Degenen die meer verantwoordelijkheid leggen bij centrale banken of de politiek, hebben over het algemeen een lager vertrouwen in deze instanties.

Meer weten? Lees dat dit bericht van de NOS of dit bericht van DNB.