De coronacrisis beïnvloedt het dagelijks leven en werk. Zo zien we bij CentERdata dat onderzoek nu soms op aangepaste wijze plaatsvindt. Ook het grootschalig onderzoeksproject SHARE kreeg daarmee te maken. Sinds 2004 worden 140.000 respondenten ondervraagd, vaak thuis in face-to-face interviews. Dat is echter nu niet meer mogelijk.

Het internationaal onderzoeksproject SHARE (Survey of Health, Ageing and Retirement in Europe) richt zich op vergrijzing in Europa. Om de twee jaar wordt in 27 Europese landen en Israël onderzoek gedaan onder mensen van 50 jaar en ouder. Thema’s die aan bod komen zijn gezondheid, levensstijl, financiële situatie en sociale netwerken. Er vinden interviews plaats en daarnaast een aantal lichamelijke metingen, gericht op bijvoorbeeld handgreepkracht of loopsnelheid. Het resultaat van dit onderzoek is een geweldig rijke dataset waarmee men verschillen kan waarnemen tussen diverse landen en over de jaren heen.

Veldwerk gestaakt

‘We waren dit voorjaar bezig met de achtste dataverzamelingsronde toen het veldwerk gestaakt werd vanwege het coronavirus.’ Aan het woord is dr. Marika de Bruijne, senior onderzoeker bij CentERdata en coördinator van het team dat de SHARE-vragenlijst programmeert.

‘Vervolgens hebben we alle zeilen bijgezet om binnen een paar maanden een nieuw interview over de impact van de coronacrisis te laten plaatsvinden in alle deelnemende landen. Dat had natuurlijk heel wat voeten in aarde’, legt De Bruijne uit. ‘We hebben in hoog tempo een workflow ontworpen en een infrastructuur gebouwd om de interviews telefonisch te laten afnemen. Daarbij maakten we onder andere gebruik van Quest, het vragenlijstsoftwarepakket van CentERdata.’

‘Met de verkregen data kan onderzocht worden hoe de risicogroep van ouderen omgaat met de gevolgen van COVID-19 en de veranderingen in het leven tijdens de lockdown. Een groot pluspunt is dat de onderzoekers deze gegevens kunnen koppelen aan de al beschikbare data uit voorgaande jaren.’

Impact COVID-19 bestuderen

Onderwerpen in de corona-vragenlijst waren:

  • Gezondheid en gezondheidsgedrag

Algemene gezondheid voor en na de COVID-19-uitbraak, praktijk van veiligheidsmaatregelen (bijv. afstand houden, dragen van een mondkapje).

  • Mentale gezondheid

Angst, depressie, slaapproblemen en eenzaamheid voor en na de COVID-19-uitbraak.

  • Besmettingen en gezondheidszorg

COVID-19-gerelateerde symptomen, SARS-CoV-2-testen en ziekenhuisopname, afgewezen medische behandeling, tevredenheid met behandelingen.

  • Veranderingen in werk en economische situatie

Werkloosheid, bedrijfssluitingen, thuiswerken, veranderingen in werktijden en inkomen, financiële ondersteuning.

  • Sociale netwerken

Veranderingen in persoonlijke contacten met familie en vrienden, gegeven en ontvangen hulp, gegeven en ontvangen persoonlijke zorg.

Resultaten

Momenteel werken SHARE-onderzoekers de resultaten uit van de achtste dataverzamelingsronde en de speciale corona-vragenlijst. ‘Bij CentERdata treffen we achter de schermen al de voorbereidingen voor de vragenlijst van ronde negen’, aldus De Bruijne.

‘Volgend jaar volgt een tweede meting van de corona-vragenlijst, om de impact van COVID-19 en de lockdowns op bijvoorbeeld gezondheid en inkomensongelijkheid op de langere termijn te bestuderen. En daarna hopen we dat het reguliere SHARE-interview weer face-to-face plaats kan vinden.’

Software voor SHARE

Al sinds de start van SHARE is CentERdata verantwoordelijk voor de software op maat voor dit grootschalige onderzoek. Omdat het onderzoek plaatsvindt in 28 verschillende landen met verschillende talen, is er bijvoorbeeld een vertaalmanagementtool ontwikkeld.

Ook is er een geavanceerde applicatie gebouwd waarmee interviewers de huishoud- en contactgegevens van de respondenten kunnen bijhouden en daarnaast een applicatie voor de veldwerkbureaus om hun steekproef te beheren. Deze software wordt inmiddels in veel andere grote Europese survey studies gebruikt voor de ontwikkeling van vragenlijsten en support van het veldwerk.